Dommel [NL]

Lengte: 146 km
Hoogte van de bron: 39 m
Hoogte van de monding: 4 m
Van: Peer
Naar: Dieze, Den Bosch

De Dommel is een rivier in de Kempen en de Meierij van ‘s-Hertogenbosch. Hij meet 146 kilometer, waarvan 20 kilometer op Belgisch (Limburgs) grondgebied en 120 op Nederlands (Brabants) grondgebied.

Bron en stroomgebied:
Het stroomgebied van de Dommel behoort tot dat van de Maas. Ten westen ervan ligt het stroomgebied van de Donge, dat eveneens tot het stroomgebied van de Maas behoort. Verder naar het zuiden ligt het stroomgebied van de Schelde. Ten oosten van de Dommel ligt het stroomgebied van de Aa. Verder naar het zuiden vindt men een aantal riviertjes die rechtstreeks in de Maas uitkomen.

De bron van de Dommel bevindt zich op het Kempens plateau bij het gehucht Wauberg in de gemeente Peer in Limburg. Op dit plateau ontspringen ook beken die rechtstreeks naar de Maas vloeien, dan wel via Zwarte Beek en Demer naar de Schelde vloeien. De bron van de Dommel ligt op 77 meter boven zeeniveau. Het verval van de Dommel is 75 meter. Via Overpelt en Neerpelt bereikt het riviertje de Nederlandse grens, die het ten zuiden van Schaft passeert. Vanaf de Belgisch-Nederlandse grens bij Borkel en Schaft is het verval nog slechts 25 meter. Via Dommelen en Veldhoven bereikt de Dommel Eindhoven en vervolgens meandert de rivier noordwaarts via Son en Breugel, Sint-Oedenrode, Boxtel, Sint-Michielsgestel en Vught naar ‘s-Hertogenbosch. Aldaar komt de Dommel samen met de Aa, om als Dieze verder te stromen. Ter hoogte van Engelen volgt de scheepsroute het Diezekanaal, welke na Sluis Engelen de Maas instroomt. De rivier stroomt nog noordwaarts in de richting van het voormalige Fort Crèvecoeur om via de spuisluizen de Maas in te stromen.

Tussen Eindhoven en Son en Breugel kruist de Dommel het Wilhelminakanaal. De Dommel stroomt hier onder het hoger gelegen kanaal door, net zoals de rivier dat eerder al in Neerpelt doet onder het Maas-Scheldekanaal.

Watermolens:
Langs de Dommel zijn nog verschillende watermolens bewaard gebleven, zowel op Belgisch als op Nederlands grondgebied. Dat is het geval in Overpelt (Kleinmolen, Wedelse Molen, Bemvaartmolen en Slagmolen), Valkenswaard (Venbergse Watermolen), Dommelen (Dommelse Watermolen), Waalre (Volmolen), Eindhoven (Genneper watermolen) en Nederwetten (Hooidonkse watermolen). Vaak betreft het hier zeer oude molens. Zo werd de Wedelse Molen al in 710 vermeld.

Andere watermolens langs de Dommel zijn geheel of gedeeltelijk verdwenen, namelijk de Loondermolen tussen de Dommelse Watermolen en de Volmolen, de Stratumse Watermolen te Eindhoven en de Woenselse Watermolen te Woensel, de Wolfswinkelse Watermolen bij Son, de Borchmolen in Sint-Oedenrode, de Kasterense Watermolen, twee watermolens in Boxtel en de watermolen bij Herlaar.

Natuur langs de Dommel:
Vanaf de Belgische Grens tot de monding van de Run maakt de Dommel deel uit van het Natura 2000 gebied Leenderbos, Groote Heide en de Plateaux, o.a. wegens het voorkomen van de drijvende waterweegbree. Binnen dit gedeelte ligt de Malpie en het gebied Dommeldal van Natuurmonumenten. Tussen Son en Boxtel loopt de Dommel door het Nationaal Landschap Het Groene Woud. Hier ligt ook de bezitting Dommeldal van het Brabants Landschap.

Waterschap De Dommel:
In 1995 is de Dommel ten zuiden van ‘s-Hertogenbosch overstroomd. Ook in vroeger tijden zorgde de rivier regelmatig voor overstromingen. In 1863 werd daarom het Waterschap De Dommel opgericht.